რეპორტაჟი თავდაპირველად გამოქვეყნებულია ლიბერალიზმის სასწავლო ცენტრის ვებ–გვერდზე
პირველ საათზე, ვარაზის ხევზე, უნივერსიტეტის პირველ კორპუსთან ჩამწკრივებული ავტობუსები და სამარშრუტო ტაქსები, ტრადიციის შესაფერისად, ერთი საათის დაგვიანებით, დვანისკენ გადიან. ავტობუსში სტუდენტები ერთმანეთს იცნობენ და ყოველდღიურ თემებზე იწყებენ საუბარს. მგზავრობა დაახლოებით ორ საათს გრძელდება. როდესაც ავტობუსები ქარელიდან უხვევენ(სადაც ქუთაისელი სტუდენტები გვიერთდებიან) და სოფელს უახლოვდებიან, ჩვენს ავტობუსში მზადება იწყება. განწყობაც მაშინვე იცვლება. ახლა, გზის ამ მონაკვეთზე იწყება საუბარი აგვისტოს ომზე, დიპლომატიაზე, ხშრად ისმის სტალინის, სააკაშვილისა და კოკოითის სახელები.
ავტობუსები და სამარშრუტო ტაქსები ქართულ საგუშაგოსთან ჩერდებიან. საგუშაგო სოფლის შუა ნაწილშია. აქვე ათეულობით პოლიციელი და მესაზღვრე იყრის თავს. ყველანი ე.წ. საზღვრისკენ ვიძვრით. 200–ამდე კაცი მიაბიჯებს საქართველოს დროშებით, ალაგ–ალაგ ტრანსპარანტებითა და „ჯოს, ჯოს“ ძახილით. მათ წინ მესაზღვრეები მიდიან, კიდევ უფრო წინ კი – ჟურნალისტები და ფოტოგრაფები. ხმაურზე დვანელები სახლებიდან გამოდიან. ზოგი ამ მინი მსვლელობას უერთდება, ზოგი კი თავის ჭიშკრიდან ადევნებს ყველაფერს თვალს. მეც, სხვა ფოტოგრაფების მსგავსად, ვცდილობ, მსვლელობას გავასწრო და წინიდან გადავიღო. ასფალტზე ცალი ფეხით ვიმუხლები და ვიღებ ქართველ მესაზღვრეს, რომელიც „რუსთავი 2“–ის ჟურნალისტ გოგონას ხელს ხვევს და რაღაცას ელაპარაკება. ყველანი ვჩერდებით ბეტონის ბლოკებთან და ლურჯ ტრაფარეტთან წარწერით: „Респу́блика Ю́жная Осе́тия“. „ჯოს, ჯოს“ ყვირილი მძაფრდება. შემდეგ ვიღაც ჰიმნის სიმღერას იწყებს. სხვებიც აჰყვებიან, მაგრამ ერთ ხმაში არ გამოდის. ერთ ხმაში მხოლოდ „ჯოს, ჯოს“ გამოდის, ამიტომ ყველა ისევ მას უბრუნდება.
ამ ლურჯი ტრაფარეტის, ბეტონის ბლოკებისა და მავთულხლართების იქითაც დვანია, სამი სახლი და ამ სახლების გარდა სოფლის მცხოვრებთა ნაწილის მიწის ნაკვეთები, რომლებიც მათ 5 წელია, აღარ ეკუთვნით. ე.წ. საზღვართან დგომა დაახლოებით 15 წუთს გრძელდება. პარალელურად, ჩვენთან ერთად მყოფ დვანელებს ვესაუბრებით. ერთ–ერთი ხელით გვაჩვენებს, სად გადის ე.წ. საზღვრის ზოლი და კიდევ სად აპირებენ, რომ გაავლონ. ჩვენგან რამდენიმე ასეულ მეტრში გორაზე საყდარი დგას. „ამბობენ, ეკლესიას არ შემოატარებენ საზღვარსო და ვნახოთ, აბა, რას იზამენ,“ – გვეუბნება ერთ–ერთი ადგილობრივი.
ადგილობრივი მცხოვრები, რომელიც სტუდენტურ აქციას შეუერთდა
ცოტა ხანში მესაზღვრეები მოგვიწოდებენ, უკან დავბრუნდეთ. დაახლოებით ისეთი სცენაა, ზოოპარკში ბავშვს რომ მიიყვანს მშობელი რომელიმე ეგზოტიკური ცხოველის საჩვენებლად და რაღაც დროის შემდეგ რომ ეტყვის, აბა ეხლა წავედით, სხვებიც ვნახოთო.
იქიდან ჩვენ მინდვრებისკენ მივდივართ, სადაც ორი კვირის წინ რუსმა მესაზღვრეებმა სადემარკაციო სამუშაოები დაიწყეს. თან ხანდახან ადგილობრივებთან სასაუბროდ ვჩერდებით. ჩემ გვერდით მდგომი კაცი ჯავრობს, რომ პრემიერ მინისტრი დვანში არ ამოდის. „ვაჟბატონით“ მოიხსენიებს. პარალელურად, ერთ ენერგიულ ქალს ათობით სტუდენტი ჰყავს გარშემორტყმული. “მე ხომ უნდა ვიცოდე, რომ ავირჩიე, ვინც მყავს ხელმძღვანელი, მითხრას, დაწყნარდი, ყველაფერი კარგად იქნება. ეს ხო უნდა ვიცოდე,“ – ეუბნება ის ახალგაზრდებს.
მე ერთ–ერთი დვანელი, ქალბატონი ლეილა მესაუბრება. ის მიყვება, რომ ომის შემდეგ მიწის ნაკვეთი დაკარგა და მხოლოდ სახლი და ეზოღა დარჩა -“ჩემ მდგომარეობაში არავინ არ არის. ღმერთმა ყველას ბევრი მისცეს, მაგრამ იმათ რაღაც მაინც დარჩათ საარსებო წყარო, მე კიდევ აღარაფერი მაქვს. ჩემი შვილიც ცუდად იყო, წყლით მოიწამლა, სოციალურ დახმარებასაც ხან მომიხსნიან, ხან დამინიშნავენ. აი, ასე გვათამაშებენ.“
მინდვრამდე გზა გრძელია. სტუდენტები ჯგუფ–ჯგუფებად მიდიან. დროდადრო რამდენიმე ცარიელი ან ნახევრადცარიელი მანქანა ჩაგვიქროლებს. ისინიც სადემარკაციო ხაზის გადმოწევის გასაპროტესტებლად მიიჩქარიან, მაგრამ არცერთი მათგანი არ ფიქრობს, რომ რამდენიმე კაცი გაიყოლოს.
როდესაც ჩვენ მავთულხლართებთან მივდივართ, იქ ცოცხალი ჯაჭვის გაკეთება უკვე დაწყებული აქვთ. სხვა მანქანებთან ერთად, ვიღაცას იქვე თავისი „ბე–ემ–ვე“ მიუყენებია და „ბინდისფერია სოფელი“ აქვს ჩართული. ქართველი მესაზღვრეები ჩვენგან ზურგით დგანან, პერიმეტრს აკონტროლებენ, თუმცა, ჩვენ მთელი ამ დროის განმავლობაში არცერთი რუსი, არცერთი ოკუპანტი, არცერთი „ეგზოტიკური ცხოველი“ არ გვინახავს.
ცოცხალი ჯაჭვი საკმაოდ გრძელი გამოდის, დაახლოებით 150 მეტრის სირგძის. სტუდენტები და აქციის სხვა მონაწილეები ისევ ჰიმნის სიმღერას იწყებენ. შემდეგ ისმის სხვადასხვა შეძახილიც, „არა ოკუპაციას“, „გაუმარჯოს ევროინტეგრაციას“ და ა.შ.
მე ერთ–ერთ სტუდენტს, მარიტა გრიგალაშვილს ვესაუბრები, რომელიც მეუბნება, რომ აქ მოსვლით საკუთარ მოვალეობას იხდის – “ეს არის მაქსიმუმი რაც შეგვიძლია, იმიტომ რომ აბსოლუტურად უმოქმედონი ვართ. უბრალოდ, მოვიხადე ადამიანური მოვალეობა, ვაჩვენე ჩემს თანატოლებს, რუსებსაც, რომლებიც ასე უკანონოდ ახდენენ ჩემი ქვეყნის ოკუპირებას, რომ არ ვარ უმოქმედო, შემტკივა გული იმასთან დაკავშირებით, რაც ხდება ქვეყანაში. ჩვენ გვაქს პრეტენზია, რომ ვიყოთ ტერიტორიულად მთლიანი და გავაკეთებთ ყველაფერს, მაქსიმუმს იმისას, რაც შეგვიძლია.“
რამდენიმე წუთში ცოცხალი ჯაჭვი იშლება და ნელ–ნელა ავტობუსებისკენ ვიძვრებით. აქციის მონაწილე ლაშა სენაშვილი მეუბნება, რომ მისი აქ მოსვლით ბვერი არაფერი შეიცვლება – „მაგრამ მაინც საერთაშორისო საზოგადოება, დიპლომატიური კორპუსი და პრესა ნახავს, რო საქართველოს მოქალაქეებს ადარდებს ეს პროცესი, რეაქცია აქვს საზოგადოებას. აგერ, ქუთაისიდანაც არიან ჩამოსულები, აწუხებთ ოკუპაცია და მზად არიან, თავიანთი სამოქალაქო აქტივობით დააფიქსირონ პროტესტი მშვიდობიანი და ცივილური ფორმებით.“
ლაშას მიაჩნია, რომ ახალგაზრდობაში ოკუპაციის თემა მაინცდამაინც აქტუალური არ არის. უფრო მეტად მნიშვნელოვანი მათთვის სოციალური თემებია – „ალბათ იმიტომ, რომ ინფორმირებულობაა ნაკლები და შეგრძნება იმისა, რომ ოკუპირებულია ეს ტერიტორია და შენს ქვეყანაში ხდება ეს. მაგრამ ნელ–ნელა, მგონი, იწყება გამოღვიძება, იმიტომ, რომ ამდენი სტუდენტი არ მინახავს მე ასეთ აქციაზე.“
ჩვენ ყველანი ავტობუსებში ვსხდებით და თბილისში ვბრუნდებით. ჩვენს ავტობუსს ისევ ყოველდღიური განწყობა უბრუნდება: საუბრები საგნებსა და ლექტორებზე, საჭმელზე, ამინდზე. დვანი კი უკან გვრჩება, ისიც თავისი ყოველდღიური თემებით – მოსავლით, საქონლის დაბინავებით, ორშაბათისთვის სკოლისთვის გამზადებითა და მცოცავი ოკუპაციით.
მარადმწვანე საძოვრები 